مطالعۀ امکان‌پذیری یا ایجاد طرح توجیهی نخستین گام هر طرحی است. این کار به‌منظور یافتن نقاط ضعف و قوت یک پروژۀ پیشنهادی یا یک تجارت موجود، تعیین منابع موردنیاز و چشم‌انداز موفقیت انجام میشود. به زبان ساده به این سؤال پاسخ می‌دهد که آیا طرح شما ارزش صرف وقت، تلاش و منابع مالی را دارد یا خیر؟
گزارشی که توجیه پذیری یک طرح را در ابعاد مختلف از قبیل بازار، فنی و مالی مورد بررسی و مطالعه قرار می‌دهد، گزارش طرح توجیهی معادل واژه انگلیسی (Feasibility Study Report) نام دارد. طرح توجیهی ابعاد مختلف یک پروژه از قبیل بازار، فنی و مالی را بررسی کرده و به سه قسمت تقسیم میشود.
بخش‌های طرح توجیهی را می‌توان به صورت زیر شرح داد:
بخش مطالعه بازار در طرح توجیهی
در بخش مطالعه بازار (Market Study)، ابعاد مختلف بازار محصولِ طرح توجیهی بررسی میشود. این ابعاد عبارتند از کمبود، بازار هدف، عرضه، تقاضا و وجود محصولات و خدمات برای طرح‌ها و پروژه‌های مختلف، ضرورت دارد. از طرفی نیز هدف از اجرای طرح توجیهی ارائه محصولات مطابق با میل مصرف‌کننده در بازارها است که باید بازارهای مصرفِ محصول، به دقت بررسی و آنالیز شوند و پس از آن، هدف مورد نظر باید مورد بررسی قرار بگیرد. برخی موارد در مطالعات بازار طرح توجیهی حائز اهمیت هستند که عبارتند از تعیین آمار مربوط به میزان تولید، واردات، تقاضا، صادرات و مصرف محصول مورد نظر طی سال‌های مختلف در کشور و نیز پیش‌بینی این موارد در آینده. به منظور پیش‌بینی تقاضا به عنوان یک مولفه مهم در مطالعه بازار، موارد زیر اثرگذار می‌باشند:
- بررسی آمار و اطلاعات قابل دسترسی
- بررسی انواع محصولات که عبارتند از کالاهای مصرفی، واسطه‌ای و سرمایه‌ای
بخش توجیه‌پذیری فنی در طرح توجیهی
بخش توجیه پذیری فنی (Technical Feasibility) به منظور بررسی ابعاد فنی طرح توجیهی همچون فناوری، ظرفیت، محل اجرا، ماشین آلات و تجهیزاتِ تولید و ساختار اجرائی طرح انجام میشود.
- توجیه پذیری فنی طرح توجیهی نیز یکی دیگر از اصطلاحات رایج در این حوزه است. طرح امکان سنجی از لحاظ امکان اجرای آن در بخش توجیه‌پذیری فنیِ گزارش توجیهی، مورد بررسی قرار می گیرد. در این امکان‌سنجی ابتدا بررسی‌های لازم در زمینه چگونگی اجرای طرح، ارائه میشود، که دربرگیرنده اطلاعات بسیار ریز از قبیل مشخصات زمین محل اجرای طرح، نحوه اجرای عملیات ساختمانی، دانش فنی پروژه، ظرفیت، دستگاه‌ها و تجهیزات مورد نیاز برای تولید، محوطه‌سازی و راه‌سازی، تأسیسات و سایر مواردی می‌باشد که در آن هزینه‌های ثابت سرمایه‌گذاری مد نظر قرار می‌گیرد.
- در این بخش از گزارش توجیهی، کلیه اطلاعات فنی اجرای طرح توجیهی، در مراحل احداث و بهره‌برداری کسب میشود و اطلاعات مربوط به هزینه‌های سرمایه‌گذاری که شامل هزینه‌های ثابت سرمایه‌گذاری، هزینه‌های قبل از بهره‌برداری و سرمایه در گردش است، به همراه مدارک مستند در بانک بررسی می‌شوند. هزینه‌های سالیانه تولید همچون هزینههایی که برای تأمین مواد اولیه، سوخت، نیروی انسانی، استهلاک، هزینه‌های تأمین مالی، هزینه‌های اداری و خدماتی، زمان‌بندی، نحوه اجرای طرح و … صرف می‌شوند نیز در این بخش مورد بررسی قرار می‌گیرند.
- در واقع در مرحلۀ تجزیه‌وتحلیل مالی از یک طرح توجیهی سعی میشود به این سؤال پاسخ داده شود که “پروژه از منظر مالی چه وضعیتی خواهد داشت”. گام‌هایی در این مرحله وجود دارد شامل موارد زیر هستند:
- آیا رویکردهای متفاوتی برای تولید محصول وجود دارد؟
- بررسی مجدد رویکردهای تکنولوژیکی
- بررسی تطابق اثرات جانبی هر روش با مسائل کشوری
- بررسی هزینه‌ای رویکردها
- انجام تحقیقات به‌منظور حصول اطمینان از امکان‌پذیری فنی
- انجام تحقیقات به‌منظور حصول اطمینان از امکان‌پذیری فنی
- انجام تجزیه‌وتحلیل فنی
- برآورد میزان موجودی موردنیاز
- زمان‌بندی تولید
- جزئیات فرآیند تولید
- انتخاب تجهیزات و ابزار
- انتخاب تجهیزات و روش‌های حمل‌ونقل
- تخمین نیروی انسانی موردنیاز
- تعیین محل اجرای طرح
- طراحی سازمان تولید و تعیین چیدمان تجهیزات تولیدی و غیر تولیدی
- تخمین هزینه‌های ناشی از تجزیه‌وتحلیل فنی
بخش تجزیه و تحلیل مالی در طرح توجیهی
به منظور بررسی و آنالیز ابعاد مختلف مالی و سودآوری طرح توجیهی صورت می‌گیرد. طرح توجیهی با هدف کسب سود و منفعت اجرا میشود و به همین دلیل دست‌یابی به شاخص و معیار مناسب به منظور تعیین سود دهی و یا عدم سود دهی طرح‌ها بوده است که در طی سال‌های گذشته، کارشناسان و اقتصاددانان بزرگ مجموعه ای از شاخص‌های مالی و اقتصادی را تعریف و استفاده کرده‌اند.
آنالیز مالی در طرح امکان سنجی (Financial Analysis) در گزارشات توجیهی نیز با هدف کسب شاخص‌های مالی و اقتصادی صورت می‌گیرد که نهایتا به تصمیم‌گیری صحیح می‌انجامد.یک نکته اساسی در تجزیه و تحلیل مالی، استفاده از هزینه‌های تولید، درآمد سالیانه پیش‌بینی شده برای طرح و سایر مبانی، هزینه‌های سرمایه‌گذاری، مفروضات مورد نیاز برای انجام محاسبات، صورت گردش وجوه نقد، صورت حساب سود (زیان) و ترازنامه پیش‌بینی شده می‌باشد. برای آزمون مطلوبیت یک طرح امکان سنجی، دو روش مناسب است که شباهت زیادی از نظر ابزارهای بکار گرفته شده برای انجام با یکدیگر دارند و البته در رویکرد و نگرش آنها تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. این دو روش عبارتند از:
۱-تحلیل اقتصادی: ارزیابی اقتصادی با جریان‌های هزینه و فایده اجتماعی سر و کار دارد.
۲-تحلیل مالی: ارزیابی مالی با جریان‌های هزینه و سود از دیدگاه سرمایه گذار در ارتباط است.
مراحل آنالیز مالی عبارتند از:
- تعیین منابع موردنیاز طرح
- سرمایه‌گذاری ثابت
- سرمایه در گردش
- هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده
- تهیه صورت درآمد
- تهیه صورت نقدینگی
- تحلیل سودآوری تجاری
- سنجش سودآوری سرمایه‌گذاری
- تحلیل مالی
برای تدوین مطالعه امکان سنجی و مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید.
مطالب مرتبط:
تفاوت طرح توجیهی و طرح کسب و کار
نظر خود را ثبت کنید !