کاملترین آموزش نحوه تدوین اسناد اختراع

پیش از آنکه به نحوه تدوین اسناد اختراع بپردازیم لازم است نکاتی در مورد اهمیت این موضوع بیان نماییم

ضرورت و اهمیت تدوین تخصصی اسناد اختراع

با توجه به اینکه گواهینامه اختراع، حقوق انحصاری یک محصول، فناوری و یا تکنولوژی را برای مدت حداکثر ۲۰ سال بوجود می آورد.

ذکر این نکته مهم است که اسناد ثبت اختراع و بخصوص ادعانامه تعیین کننده حدود اختراع می‌باشد .

بنابراین  تدوین اسناد ثبت اختراع از نظر حقوقی دارای اهمیت فراوانی است

و نگارش توصیف و به خصوص ادعانامه اختراع نیازمند اشراف کامل به قوانین و تجربه در این زمینه است .

بارها و بارها مشاهده شده است مخترعینی که با زحمت فراوان به اختراعات خوبی دست یافته اند ،

اما متأسفانه به دلیل سهل انگاری در زمان ثبت اختراع به جزییات تدوین و نگارش متون توجه نکرده

و پس از مدتی سودجویان از آن اختراع سوءاستفاده نموده و از طرفی چون اسناد اختراع به درستی تنظیم نشده است

در دعاوی قضایی بوجود آمده، مخترع کار به جایی نبرده و یا با مشکلاتی برای احقاق حق خود مواجه می‌شود.

در نظام حقوق مالکیت فکری، حق انحصاری بهره‌برداری از اختراع و یا به عبارتی منع سایرین از بهره‌برداری (کپی‌برداری) بدون اجازه مالک اختراع برای مدت معین،

یکی از حمایت های کلیدی و اصلی پیش بینی شده در نظام حقوق مالکیت فکری می‌باشد،

در همین راستا نکته بسیار مهم و کلیدی که باید به آن توجه داشت این است که؛

این حقوق چگونه و به چه نحوی مورد حراست قرار می گیرد.؟!

برخی مخترعین بر این باورند که برای این موضوع باید اطلاعات کامل طرح خود را بیان نکنند،

و اطلاعات فنی و نحوه عملکرد آن را بیان نکنند.

در پاسخ به این نگاه و باور باید گفت، اولا در قوانین نظام حقوق مالکیت فکری ،

برای ثبت اختراع علاوه بر شروط اصلی ثبت اختراع، یکی دیگر از شرایط و الزامات ثبت اختراع کفایت افشای طرح می‌باشد،

همچنین افشای اطلاعات باید تا حدی باشدکه یک نفر با دانش عادی بتواند از آن یک نمونه بسازد

بیشتر بخوانید:             چرا باید اطلاعات اختراع خود را افشاء کنیم؟!

دلیل دوم را این‌گونه می‌توان بیان کرد، که افشای صحیح و هوشمندانه

اطلاعات اختراع لازمه احقاق حقوق مالک/ مخترع و ابزاری برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی از اختراع شما می‌باشد.

برای درک این موضوع در ادامه توضیحات بیشتری در این رابطه خواهیم داد.

همانطور که میدانید یکی از شرایط اختراع جدید بودن طرح در دنیا می‌باشد،

منظور از جدید بودن، جدید بودن موضوع اختراع ( مثلاً فیلتر تصفیه آب) نیست، بلکه روش/ راهکار مورد ادعا می‌باشد

که باید با سایر روش‌های موجود متمایز باشد، چرا که روش‌های متعددی در این زمینه وجود دارد،و به طور خلاصه مهم این است

که شما به یک روش جدید و مبتکرانه، مشکلات و یا محدودیت‌هایی که در سایر روش‌ها وجود داشته است را برطرف نموده باشید.

ازاین‌رو فرض کنید شما راهکار خود را برای رفع مشکلات بیان نکردید و یا خوب و هوشمندانه بیان نکردید

( که در ادامه این مقاله خواهیم گفت چه نکات مهم و کلیدی در تنظیم اسناد اختراع باید مدنظر داشته باشید)،

با این شرایط فارغ از اینکه در فرآیند ثبت اختراع به مشکلات متعددی ازجمله ابلاغیه اختراع رفع نقص ، ابلاغیه رد مشروط و ... بر خواهید خورد،

مشکل اساسی زمانی نمایان خواهد شد که در زمان بهره‌برداری رقبای شما و یا کپی‌برداران از طرح شما سوءاستفاده کنند.

در این شرایط شما برای احقاق حق خود می‌توانید از طریق مراجع قضایی اقامه دعوا کنید.

در روند رسیدگی به پرونده، قاضی تنها ( دقت نمایید فقط و تنها) به اسناد اختراع که در زمان ثبت به اداره ارائه داده‌اید

و نمونه کپی‌برداری شده مورد ادعا استناد و بررسی می‌کند،

لذا با این شرایط با فرضیه بالا ( عدم ارائه اطلاعات کامل / غیرهوشمندانه ) بیاید باهم ببینیم چه اتفاقی می‌افتد:

• خب طبیعتاً وقتی اطلاعات کامل ندادید، ( یک جای کار با نمونه واقعی می‌لنگد، و طبیعتاً شما آنچه را که ساختید و به دنبال آن مقلد با مدارکی که به اداره دادید مغایرت دارد) داور به استناد مدارک نمی‌تواند حق را به شما بدهد چون آن چیزی که برای آن گواهینامه ثبت اختراع صادر شده و موردحمایت است با آنچه که مقلد ساخته مغایرت دارد.
• برخی موارد نیز متأسفانه پیش می‌آید که به‌زعم مخترع، اطلاعات کامل طر
• ح خود را مو به مو ارائه داده اما بازم هم در زمان کپی‌برداری، به سختی می‌تواند از حقوق خود دفاع کند، دلیل عمده این مورد به این بر می‌گردد، که مخترع در زمان تدوین اسناد اختراع، هوشمندانه جنبه حقوقی اسناد اختراع را تدوین نکرده است، در یک جمله و با مثال ساده و قابل فهم برای همه اگر بخواهیم این نکته را توضیح دهیم؛ باید گفت؛ مثلاً مخترع در بخشی از اختراع برای انتقال قدرت از مکانیزم چرخ زنجیر استفاده کرده است، و همین را بیان کرده، درصورتی‌که در عمل می‌توان از مکانیزم های مختلفی برای این هدف استفاده کرد و در تنظیم اسناد اختراع نباید این‌گونه موارد را محدود کرد، ( البته همیشه این‌طور نیست و بستگی به شرایط و موضوعات مختلف دارد، که در تشخیص و تعیین آن‌ها بهتر است از یک مشاور باتجربه در این زمینه کمک بگیرد). ازاین‌رو هرچند با تغییرات این‌چنینی نمی‌توان ثبت اختراع جدید دریافت کرد، اما متأسفانه گاها کپی‌برداران با استفاده از این نکات می‌توانند از محکوم شدن در محاکم قضایی قِسِر در بروند. بنابراین با تنظیم هوشمندانه اسناد اختراع می‌توان از این امر نیز جلوگیری کرد.

 

نکته : اگر اختراع ثبت شده ای دارید که به‌مرور زمان آن را ارتقاء (بهبود) داده‌اید حتماً اقدام به ثبت اختراع تکمیلی نمایید.

اسناد اختراع، قوانین و نکات کاربردی و مهم  در مورد نحوه تنظیم آن

اسناد اختراع شامل بخش‌های زیر است:

1. توصیف اختراع (Description)
2. ادعانامه (cliams)
3. خلاصه توصیف (Abstract)
4. نقشه‌ها فنی (در صورت لزوم) (picture)

 

 

 در ادامه قوانین و نکات مربوطه به نحوه نگارش هر بخش بیان می‌شود:

توصیف اختراع (Description)

شرح و توصيف اختراع طبق ماده ۱۰ آئین‌نامه قانون ثبت اختراعات باید مشتمل بر ۹ بند می‌باشد که به صورت زیر ارائه می‌گردد:

عنوان اختراع:

عنوان اختراع باید شفاف و گویای ماهیت اختراع بوده و حاوی تکنیکی از اختراع باشد.

کلماتی که صورت تجاری داشته باشند (مخفف نام شرکت،نام مخترع یا نام تجاری محصول) یا کلماتی که فاقد معنی دقیق باشند (مثل چند منظوره) در عنوان اختراع قابل قبول نمی باشند.

زمينه فني اختراع

زمینه فنی اختراع ممکن است یکی از شاخه های علم مانند مکانیک، شیمی، متالوژی، برق، فیزیک، بیوتکنولوژی، مواد زیستی، شیمی آلی، فناوری اطلاعات، کشاورزی و …. باشند.

با مشخص کردن زمینه فنی اختراع، محصول از نظر ماهیتی ( نه کاربردی) زیر نظر کارشناسان مرتبط بررسی می‌شود.

که طبقه بندی بایستی مطابق طبقه بندی استاندارد مندرج در آیین‌نامه ثبت اختراع تعیین گردد.

مشكل فني و بيان اهداف اختراع

هدف از هر اختراع حل کردن یک مشکل، به صورت فنی است.

در این قسمت شما باید مشکلات و محدودیت‌هایی که تا قبل از اختراع شما وجود داشته و شما با این اختراع توانسته‌اید آن مشکلات را برطرف نمایید،

( از ابعاد مختلف؛ فنی، بهداشتی ، تکنیکی، کاربردی، اقتصادی و… )، را شرح دهید.

شرح وضعيت دانش پيشين و سابقه پیشرفت‌های در ارتباط با اختراع

در این قسمت باید به طور خلاصه اجزای تشکیل‌دهنده و مکانیزم عملکرد آخرین تکنولوژی و روش‌های موجود و اختراعات ثبت شده پیشین (پیش از اختراع شما) را توضیح دهید.

توضیحات شما باید به اندازه ای باشد که دقیقاً بتوان تفاوت اختراع شما با نمونه های موجود را درک نمود.

بیشتر بخوانید :                               بانک‌های اطلاعاتی اختراعات ثبت شده و نحوه جستجو اختراع

ارائه راه‌حل همراه با شرح دقیق اختراع

در این قسمت باید روش و راهکار اختراعی خود را به طور کامل و شفاف با جزئیات توضیح دهید،

به گونه ای که اصطلاحاً شخصی با داشتن  مهارت فنی عادی در آن زمینه، قادر باشد

با بازخوانی شرح موجود، اختراع موردنظر را بسازد، به بیانی دیگر در این قسمت باید ۰ تا ۱۰۰ اختراع خود را تشریح نمایید. 

همچنین توضیحات باید گویای چرایی راه حل پیشنهادی شما نیز باشد.

در واقع شما باید راهکاری برای رفع مشکلات بیان‌شده داشته باشید،

در این قسمت، توضیحات فنی و تکنیکی و اساس اختراع خود (راه حل های ارائه شده برای رفع مشکلات مطرح شده همراه با چرایی آنها) را به صورت کامل توضیح دهید.

از همه مهمتر آنکه در این بخش هر گونه ادعای مطرح شده در اختراع و هر ویژگی مورد ادعا متقاضی، باید بصورت مستند و مستدل شرح داده شود

به طور مثال: اگر یک مخترع ادعای نشکن بودن ظرفی و یا لیوان گیاهی که دارای خواص ضدسرطان را دارد،

توضیحات بخش ارائه راه حل باید بگونه ای باشد که یک نفر با دانش فنی عادی در آن زمینه، متوجه راه حل ارائه شده، برای ضد سرطان بودن و یا نشکن شدن لیوان شود.

اصطلاحاً توضیحات شما باید به نحوی نظام‌مند و شفاف باشد که یک نفر با دانش عادی بتواند آن را بسازد و راه‌حل‌های شما برای رفع مشکلات و محدودیت‌های بیان‌شده مشخص و قابل ارزیابی باشد.

نکته مهمی که در این بخش باید مدنظر داشته باشید، این است که درصورتی‌که روش، جنس مواد بکار رفته و یا اجزای اختراع، محدود به روش خاصی نیست از محدود  کردن آن‌ها خودداری نمایید.

همچنین برای درک بهتر توضیحات، می‌توانید به تصاویر و نقشه‌های هر بخش ارجاع دهید.

توضیح تصاویر، اشکال، نقشه‌ها، نمودارها

نقشه‌ها باید در فایل جداگانه ارائه شود، تنها در این بخش بر اساس شماره گذاری نقشه‌ها توضیح و نام آن‌ها را بیان نمایید.

مزایای اختراع

در این قسمت باید مزایا و برتری های کار خود در مقایسه با سایر روشها و اختراعات را بیان نمایید.

کاربرد

کاربردهایی که اختراع شما در صنعت و جامعه دارد را بیان نمایید.

یک روش اجرایی برای به کار گیری اختراع

در این بخش راهنمای استفاده ( بکارگیری ) از اختراع در یکی از کاربردهای صنعتی و همچنین فرآیند تولید این اختراع در فاز صنعتی را بیان نمایید.

 

خلاصه اختراع

این بخش باید عنوان اختراع و زمینه فنی ای که در آن قرار می گیرد را بیان نمایید و به طور کلی

و خلاصه مشکلات و محدودیت های فنی ای که برطرف نموده اید و راه حل و اساس اختراع خود را بیان نمایید به گونه ای که مجموعا از ۲۰۰ کلمه بیشتر نشود.

 

نقشه های اختراع

نقشه و يا نقشه‌هاي فني اختراع مطابق ماده ۱۵ آيين نامه اجرايي قانون ثبت اختراعات ترسيم شود.

در صورتي كه ادعاي شما ايجاد يك فرآيند جديد است، بلوك دياگرام كار خود را ترسيم نماييد.

نقشه‌هاي فني بسته به نوع كار مكانيكي، الكتريكي، الكترونيكي و الگوريتم و…

شامل اشکال،طرحها، فلوچارت ها، نمودارها و جداول مربوط به صورت منسجم و هم مقیاس مي باشند

كه بايد به صورت مهندسي و با نرم‌افزارهاي نقشه كشي مخصوص تهيه شوند.

آوردن عكس حقيقي به جاي نقشه و يا نقشه‌هاي دستي غيرمهندسي قابل پذيرش نمي باشد.

تمامينقشه‌ها بايدشماره گذاري شده و عناصر هر نقشه نيز روي همان نقشه شماره گذاري شوند

تا بتوان در بند مربوطه شرح و توصيف آن‌ها را معرفي و ارجاع داد.

همچنین نقشه‌ها باید داری وضوح و شفافیت باشند به طوری که اعداد، حروف، نمادها و نشانه ها خوانا باشد.

هرگونه توضیح مشروح و اضافی در فایل نقشه مجاز نمی‌باشد.

– ازجمله نرم‌افزارهای نقشه کشی مورد استفاده می توان به  SolidWorks، AutoCad، EPLAN، Proteus، PSpice، Simulink، SketchUp  اشاره کرد.

در صورت نیاز و جلوگیری از صدور ” ابلاغیه رفع نقص ” در فرآیند ثبت اختراع و همچنین اتلاف زمان، می توانید از خدمات مرکز نوآوری وکارآفرینی تک جهت تهیه نقشه های اختراع خود استفاده نمایید. این مرکز با بهره مندی از کارشناسان خبره و امین در تهیه نقشه فنی مطابق استانداردهای نگارشی یاری گر شما خواهند بود.

دقت داشته باشید که فایل نقشه‌ها باید به صورت فایل jpg  و یا Pdf  ارائه شود و نیازی به ارائه فایل های خام نرم‌افزاری طراحی نقشه نمی‌باشد.

 

ادعانامه

ادعانامه حدود حمایت یک اختراع را تعیین می کنند . ادعاها برای یک اختراع ثبت شده از اهمیت ویژه ای برخوردارند

چون اگر به خوبی و هوشمندانه تنظیم نشوند، حتی یک اختراع  واقعاً ارزشمند می‌تواند به یک اختراع بی ارزش  تبدیل شود.

برای درخواست مشاوره اختصاصی اولیه رایگان و بهره‌مندی از خدمات تخصصی تدوین اسناد اختراع اینجا کلیک نمایید.

ادعانامه پشتوانه حقوقي و اولين و مهمترين مدرك در قضاوت نوآوري و ویژگی‌های فني جديد كار شماست

(در واقع ادعاها حیطه و گستره‌ی اختراع منظور را مرزبندی می کنند).

در ادعانامه چی بیاریم چی نیاریم؟

در ادعانامه نبايد به مزايای حاصل از اختراع و یا به طرز عملکرد و شیوه‌ی استفاده از اختراع اشاره گردد

بلكه بايد با شماره گذاري بر اساس نوع ادعای مستقل و یا وابسته، قابلیت‌های نوآورانه و ویژگی‌ها و تكنيك هاي فني نوین بکار رفته در آن بیان شوند.

 

 

در ادعانامه الزاماً نبايد تمام اجزاي فيزيكي اختراع نام‌برده شوند

مگر در جزئي از آن‌که تكنيك جديدي به‌کاررفته باشد و يا به صورت ابتكاري كاربرد جديدي از آن جز بیان‌شده باشد.

در صورتي كه اختراع شما مبتني بر يك روش جديد است، بايد به صورت گام‌به‌گام روش مورد ادعا تبیین شود.

محتوای ادعانامه نباید بطورمشروح و متن گونه، آن‌طور که در شرح و توصیف اختراع نوشته می‌شود، توضیح داده شود.

در صورت داشتن دو (یا چند) ادعای مستقل می‌بایست به نحوی این ادعاهای مستقل حاوی مفهوم اختراعی مشترک باشند

و یا اینکه به طور مشارکتی یک مقصود خاص را دنبال کنند تا لزوم وحدت اختراع حفظ گردد.

اگر ادعای نرم‌افزاری دارید برای حصول اختراع پذیری پرونده مرجع استعلام ذیصلاح امور زیرساخت‌ها و خدمات ارتباطات و فناوري اطلاعات، تعیین می‌شود؛

در غیر این صورت یا کاربرد نرم‌افزار صرفاً محدود به استفاده عام آن، در ادعانامه منظور گردد

(مانند سخت‌افزارهایی كه از نرم‌افزارهاي موجود استفاده می کنند)

و یا نرم‌افزار صرفاً به‌عنوان یک سیستم محاسباتی معرفی گردد

(که به افزایش سرعت و راندمان سیستم منجر می‌شود) که پیرو این دو شایسته است

در ادعانامه اسمی از نرم‌افزار برده نشده و هر جا آورده شده حذف گردد

و به جای آن به سیستم، مکانیزم، روش و یا فرآیند موردنظر اشاره گردد؛

همچنین در انتهای ادعانامه دریک بند نوشته شود که “ادعاي نرم‌افزاري وجود ندارد”.

(قوانین و نحوه حمایت از نرم‌افزار در ایران را در سایر مقالات این سایت مطالعه نمایید.)

نمونه ادعانامه برای اختراع

براي نمونه ادعاي ساخت يك مورد دستگاه آبیاری جديد به صورت كلي آورده شده است:

ادعاي شماره ۱ (ادعای مستقل): طراحي و ساخت يك دستگاه آبیاری جديد باقابلیت … (شرح مشخصه و برجستگی‌های فني) …

ادعاي شماره ۲ (ادعای وابسته): مطابق ادعاي شماره ۱ سيستم آبیاری گیاهان به صورت … بهینه‌شده است تا…

ادعاي شماره ۳ (ادعای وابسته): مطابق ادعاي شماره ۲ ماژول طراحی‌شده از نوع …. و جنس… و (ساير مشخصات و ویژگی‌های فني)…

ادعاي شماره ۴ (ادعای وابسته): مطابق ادعاي شماره ۱ جهت جلوگیری از هدر رفتن آب از ولو … استفاده شد.

الی‌آخر….

همانطور که در این مقاله توضیح داده‌شده، اسناد اختراع به‌ویژه ادعانامه دارای جایگاه و اهمیت ویژه ای است

و در تنظیم آن باید نهایت دقت را داشت، از آنجایی این موضوع مانند سایر علوم تخصصی دارای نکات بسیار زیاد و پیچیده متعددی می‌باشد،

رعایت این نکات در هر اختراع با اختراع دیگر کاملاً متفاوت و اختصاصی می‌باشد.

ازاین‌رو توصیه می‌شود برای پیشگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی و آثار زیان‌بار آن

و همچنین صرفه‌جویی در زمان و هزینه در تنظیم اسناد اختراع از متخصصین این امر بهره بگیرد.

مرکز نوآوری و کارآفرینی تک

مرکز نوآوری و کارآفرینی تک باسابقه بیش از ۱۰ سال خدمات تخصصی درزمینهٔ مالکیت فکری

به بیش از ۲۰٫۰۰۰ مخترع و پژوهشگر در سراسر کشور آماده خدمت‌رسانی به شما مخترعین گرامی می‌باشد.

کارشناسان این مرکز با بررسی دقیق و ارتباط دو سویه با شما، کاملاً هوشمندانه و با ظرافت اسناد اختراع شما را به بهترین شکل ممکن و مطابق استانداردهای دنیا تدوین می‌نمایند.

در صورت هرگونه سؤال و یا ابهام می‌توانید با مشاور خود تماس حاصل فرمایید.