لایسنس و فرانشیز چیست؟

از مرسوم ترین قراردادهای تجاری قرارداد لایسنس و فرانشیز است. گاهی اوقات ممکن است

این دو قرارداد با یکدیگر اشتباه گرفته شود، که در ادامه به شرح هر کدام و کاربردها و تفاوت هایی که دارد، میپردازیم.

قرارداد لایسنس و کاربردهای آن:

یکی از انواع قراردادهای پر کاربرد در تجاری سازی، قرارداد لایسنس (License) است.

در این نوع قرار داد مالکیت طرح یا محصول تغییر نمی کند بلکه فقط یکسری حقوق قانونی انتقال پیدا می کند.

در واگذاری لایسنس اعطای حقوق یا منافع ناشی از علامت تجاری (Trademark)، تکنولوژی و دانش فنی یک محصول یا خدمت، استفاده از اختراع و سایر حقوق قانونی میتواند انجام شود.

اصطلاحا به اعطا کننده، Licensor و به پذیرنده و استفاده کننده Licensee گفته می شود.

این نوع قرارداد بیشتر مناسب فناوران و مخترعین است که در ادامه به نمونه‌هایی از قرارداد لایسنس میپردازیم.

• در اختیار دادن علامت تجاری به مدت محدود: به عنوان نمونه شرکت والت دیزنی (Walt Disney) در یک همکاری با شرکت مک دونالد (Mc Donald)، اجازه استفاده لوگوی خود بر روی برخی محصولات خوراکی مک دونالد را اعطا کرد.

• اعطای بهره برداری از دانش فنی: به عنوان نمونه یک شرکت دارویی فرمولاسیون داروی خود را دراختیار شرکت دیگر قرار میدهد تا او نیز بتواند آن دارو را بسازد و به فروش برساند.
• بهره برداری از اختراع: گاهی اوقات مخترع و فناور توانایی بهره برداری و تجاری سازی محصول خود را ندارد که از این طریق می تواند آن را به سود دهی برساند و از منافع آن بهره مند شود.

منافع اعطاکننده لایسنس

همانطور که در بالا اشاره شد، در قرارداد لایسنس حقوق مالکیت طرح برای لایسنس دهنده پابرجاست،

حال بحث پیش می آید که منافع او چطور تامین می شود. در بیشتر اوقات منفعت بدست آمده جنبه مالی دارد

که می تواند به صورت یک مبلغ ثابت (به هنگام انعقاد قرارداد یا در طول قرارداد)، سهم از فروش (یا سود) یا ترکیبی از دو مورد باشد.

نکات نهایی:

• واگذارکننده لیسانس حق کنترل بر روی کیفیت نهایی محصول را دارد تا از وارد آمدن خدشه به نام و شهرت محصول جلوگیری کند.
• در قرارداد لیسانس باید محدوده زمانی و جغرافیایی واگذاری مشخص شود.
• حفط محرمانگی و امانت در این قرارداد جزو اولویت ها است و پذیرنده لیسانس باید در این راستا تمام تلاش خود را انجام دهد.
• با توجه به نوع قرارداد لیسانس، تمامی اطلاعات و داده های لازم باید در اختیار لیسانس گیرنده قرار گیرد.
• قرارداد لیسانس گاهی به صورت انحصاری بسته میشود. در این حالت واگذارکننده حق بهره برداری را صرفا به گیرنده منتقل می‌کند و خود حق بهره برداری یا اعطا به سایر افراد را ندارد.
• مالک همچنین میتواند قرارداد غیر انحصاری ببندد که در آن میتواند لیسانس خود را به دیگری نیز واگذار کند.

برای اطلاعات بیشتر و مشاوره در مورد قرارداد لیسانس تماس بگیرید.

قرارداد فرانشیز (Franchise):

قرارداد فرانشیز (یا فرانچایز) یکی دیگر از انواع قرارداد است

که در مقایسه با قرارداد لیسانس کمی گران‌تر و میزان کنترل و نظارت در آن بیشتر است.

قرارداد فرانشیز مناسب کسب و کارهای آماده و توسعه یافته است که در طی آن اعطاکننده فرانشیز (Franchisor)،

مجوزهایی مانند توسعه، تاسیس و کپی برداری از فرایند کسب و کار را به پذیرنده فرانشیز (Franchisee) اعطا می‌کند.

به عبارت دیگر واگذارکننده فرانشیز، حقوق و مجوزهایی

به پذیرنده می‌دهد که طی آن، پذیرنده باید طبق رفتار اعطا کننده عمل کند.

یعنی باید از همان علامت تجاری، دکوراسیون، پوشش پرسنل، رفتار با مشتری و… استفاده کند

و اجازه فروش محصولات با برندهای دیگر را ندارد.

مثال‌هایی از قرارداد فرانشیز:

مثال شفاف و واضح قرارداد فرانشیز، رستوران‌های متعدد مک دونالد در سراسر دنیا است.

هر یک از شعبه ها بصورت مستقل توسط Franchisee اداره می شود

که مطابق با همان کیفیت، محصول، بسته بندی، دکوراسیون و سرویس دهی اصلی است.

در ایران نیز این نوع قرارداد مرسوم است

که می‌توان قراردادهای فرانشیز افق کوروش را به عنوان نمونه موفق بیان کرد.

منافع اعطاکننده فرانشیز

در طی قرارداد فرانچایز، پذیرنده با اتکا به برند و شهرت اعطاکننده شروع به سود آوری و کسب درآمد می‌کند.

او موظف است از محل درآمدهای خود (فروش محصول یا سود) درصدی به فرانچیز دهنده اعطا کند.

برای اطلاعات بیشتر و مشاوره در مورد قرارداد فرانشیز تماس بگیرید.

جمع بندی:

• هر یک از قراردادهای فوق مزیت‌های منحصر به خود را دارد، و هر کس باید متناسب با شرایط خود و کسب و کارش نوع همکاری و قرارداد را تعیین کند. اگر در نقش پذیرنده هستید و به دنبال توسعه کسب و کار خود و آزادی عمل هستید، و سرمایه لازم برای فروش و تبلیغات دارید، قرارداد لایسنس میتواند گزینه مناسبی باشد. در مقابل اگر سرمایه لازم برای تبلیغات یا ایده برای کسب و کار ندارید، قرارداد فرانچایز میتواند برای شما مناسبتر باشد زیرا واگذارکننده با برند خود هزینه تبلیغات شما را به شدت کاهش میدهد، اما در مقابل باید مطابق با قوانین و استاندارهای واگذارکننده رفتار کنید.
• اگر در نقش مالک و واگذار کننده هستید، سرمایه بالا دارید و میخواهید برند و کسب و کار خود را در مناطق مختلف گسترش دهید، قرارداد فرانچایز میتواند برای شما کاربرد داشته باشد. اما میزان کنترل و نظارت شما بسیار بالا است. در مقابل اگر میخواهید هزینه زیادی برای توسعه کار خود خرج نکنید و مسئولیت نظارت خود را کاهش دهید میتوانید با اعطای حقوق قانونی محدود، قرارداد لایسنس امضا کنید.

اگر به دنبال بستن قرارداد لایسنس یا فرانچایز هستید و نیاز به راهنمایی دارید، از مشاوره رایگان ما بهره ببرید. 

مطالب مرتبط:

سامانه تجاری سازی و ارزشگذاری فناوری

تجاری سازی اختراع