nهر دولتی که بعد از انتخابات ۲۰۱۲ آمریکا سرکار بیاید، احتمالاً توجه بیشتری به افزایش نگرانی‌ها در زمینه امنیت در حوزه فضایی و سایبری خواهند داشت؛ حوزه‌هایی مشکل‌ساز که پای شرکای دیگری را نیز به میان خواهد آورد.
n
”————————————-
n
nبه گزارش فارس، اندیشکده انگلیسی "چتم هاوس" در مقاله‌ای به قلم "زنیا دورماندی"، می‌نویسد: روابط آمریکا با کشور چین که یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری این کشور است تحت تأثیر انتخابات آینده آمریکا قرار خواهد گرفت. در این میان با توجه به پیش‌زمینه اوباما و رامنی شاهد سیاست‌های متفاوتی در صورتی که هر کدام از این دو دولت را تشکیل دهند، خواهیم بود.
n
n* چین و آمریکا هر دو دومین شریک بزرگ تجاری یکدیگر هستند
n
nخودکفایی اقتصادی
n
nچین بزرگ‌ترین دارنده اوراق بهادار آمریکاست، این موضوع باعث ایجاد حساسیت این کشور نسبت به ضعف دلار شده است (گرچه چین شروع به تنوع بخشیدن به دارایی‌هایش کرده است). چین و آمریکا هر دو دومین شریک بزرگ تجاری یکدیگر هستند. عدم تعادل تجارت دوجانبه بین این دو، که گرچه به شدت رو به کاهش است، ریشه اصلی تنش‌ها در آمریکا، به عنوان دریافت‌کننده و پایین آمدن ارزش رنمینبی (یکای پول اصلی چین) است.
n
n* چرا آمریکا روابط تجاری با چین را ادامه می‌دهد؟
n
nنگرانی‌ها در رابطه با مجمع تجارت آمریکا رو به افزایش است. چین (گرچه نه لزوماً سازمان‌های دولتی آن را) مکرر متهم به جرم‌های زیادی مثل هک‌کردن و جاسوسی علیه شرکت‌های آمریکایی و بخش عمومی شده است. حقوق مالکیت معنوی اغلب نادیده گرفته می‌شود. هم‌زمان، سرمایه‌های چینی در صنایع حساس آمریکا هنوز هم ارزشمند هستند (مثلاً در نفت و فناوری عالی).
n
n* هدف چین از بالا بردن توان دفاعی‌اش چیست؟
n
nبالا بردن ظرفیت‌های نظامی
n
nبه استثنای سال ٢٠٠٦، بر اساس آمار رسمی، هزینه دفاعی چین از سال ١٩٨٩ تا کنون هر سال دو برابر سال قبل می‌شود (گرچه بیشتر تحلیل‌گران این هزینه را بسیار بالاتر از آن تخمین زده‌اند). تمرکز چین بر روی ساخت ظرفیت نیروی دریایی‌اش، به این کشور امکان راحت انجام عملیاتی فراتر از مرزهایش را داده است، و میل آن به گسترده‌تر کردن عملیات به مکان‌های دورتر را بیشتر کرده است. سرمایه‌گذاری چین در زمینه سلاح‌های تهاجمی، که یکی از نتایج نه چندان بی‌اهمیت آن هدف قرار دادن تایوان است، یکی دیگر از نگرانی‌های مهم آمریکا (و دیگر کشورهای منطقه) است.
n
n* چرا آمریکا بابت نیروی نظامی چین در آینده نگران است؟
n
nعلاوه بر سرمایه‌گذاری نظامی روبه‌رشد، جدایی آشکار ژنرال‌های چینی و دولت چین نگرانی‌ها را افزایش داده است، نگرانی در مورد اینکه چه کسی قدرت تمام و کمال دارد و آیا امکان دارد که ارتش عملی بر خلاف توافق‌نامه دوطرفه بین دولت آمریکا و چین انجام دهد. پیوندهای ضعیف بین ارتش و رهبران احتمالی چین بعد از هجدهمین کنگره حزب کمونیست در اواخر امسال باعث افزایش نگرانی‌هایی در آمریکا شد مبنی بر اینکه ارتش چین چه بازی‌ای ممکن است در آینده بر سرش دربیاورد و آیا ممکن است خشونت بیشتری به خرج دهد.
n
n* چرا چین پیشنهاد آمریکا مبنی بر رابطه شفاف‌تر را نمی‌پذیرد؟
n
nآمریکا برای بهبود تفاهم با چین و تشویق این کشور به داشتن روابطی شفاف‌تر، نه فقط در مسائل نظامی، بلکه در باقی حوزه‌ها نیز تلاش بسیار کرده است. در طی دیدار ماه فوریه نخست‌وزیر "شی چین‌پینگ" از آمریکا، واشنگتن پیشنهاد تعاملات نظامی قوی‌تری را مطرح کرد ولی چین گویی اصلاً نمی‌خواهد به گفتگوهای جدی و واقعی تن در دهد. ابهامات ایجاد شده منطقه حفاظت شده عمیق‌تری را به وجود می‌آورد که در آن بی‌اعتمادی به خطوط قرمز چین، آمریکا را در مورد دست زدن به هر اقدامی دچار تردید می‌کند.
n
n* هیچ‌کدام از دو طرف اعتماد کامل طرف مقابل را جلب نکرده است
n
nرقابت ژئوپولیتیک
n
nنگرانی‌هایی برای دو طرف در رابطه با احتمال درگیری‌های ژئوپولیتیک، خصوصاً در مورد منافع منطقه‌ای، وجود دارد. چین متوجه شده است که آمریکا ممکن است به دنبال راهبردی برای مهار باشد، در حالی‌که از دید آمریکایی‌ها، چین به دنبال اجرای سیاست منطقه‌ای ضددسترسی و نفی منطقه‌ای (Anti-Access And Area Denial) علیه‌آمریکا است. حوزه‌های بحث‌برانگیز آن ممکن است مربوط به حاکمیت ارضی باشد یا دیگر بحث‌های منطقه‌ای بین دوستان و هم‌پیمانان چین و آمریکا، خصوصاً تایوان، را در بر بگیرد که آمریکا متعهد شده است مانع تلاش‌های یک‌جانبه برای تغییر وضع موجودش شود.
n
n* چرا چین از نظر آمریکا قابل اعتماد نیست؟
n
nهنجارهای بین‌المللی و قدرت نرم
n
nرأی جمعی آمریکایی‌ها در مورد چین این است که علی‌رغم اینکه این کشور عضو تعدادی از سازمان‌های بین‌المللی شامل سازمان تجارت جهانی، گروه بیست و شورای امنیت سازمان ملل است، در برابر هنجارهای بین‌المللی از خود مقاومت نشان می‌دهد یا به بحث و جدل می‌پردازد. تمایز بین اولویت‌ها و ارزش‌ها در مسائلی مثل حقوق بشر (به طور کلی در داخل کشور و در مورد منطقه تبت) و حاکمیت ارضی خود را نشان می‌دهد. چین در سال‌های اخیر بر توسعه قدرت نرم تمرکز کرده است، که از طریق ایجاد مؤسساتی با تفکر کنفوسیوس در تمام جهان پیش رفته است، ولی تاکنون ایدئولوژی آن نتوانسته درمیان مردم جهان جذابیتی کسب کند. در دیگر عرصه‌های قدرت نرم مثل آموزش و پرورش و رسانه‌های گروهی، چین هنوز هم از آمریکا و دیگر ملل غربی خیلی عقب‌تر است.
n
n
n
| n |
n
n* در دور دوم ریاست جمهوری دولت اوباما چه رفتاری با چین در پیش خواهد گرفت؟
n
nموقعیت‌های سیاسی دور دوم ریاست‌جمهوری اوباما
n
nدولت اوباما راهبرد دور دوم ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش، مبنی بر مصون‌سازی و تعامل، را با تأکید بر تعامل حفظ کرده است. دولت کنونی با چین در مسائل زیادی با دامنه وسیع کار کرده است و گفتگوهای زیادی از گفتگوهای راهبردی و اقتصادی گرفته تا گسترده کردن گفتگوها که همین اواخر صورت گرفته است در مورد مسائلی مثل همکاری آسیا-اقیانوسیه، کمک‌های بشردوستانه و واکنش در برابر فجایع از تعاملاتشان است. دور دوم احتمالاً این تأکید بر تعاملات را خواهد داشت و بر همکاری متمرکز خواهد شد، نه بر مسائل نگران کننده‌ای مثل مسائل اقتصادی یا محیط زیست.
n
nبا وجود اینکه در چین برداشت عمومی این است که سیاست آسیایی آمریکا (و خصوصاً محور اخیر) مستقیماً بر روی چین تمرکز کرده است، در واقع، سیاست آمریکا برای چین تنها بخشی از سیاست آمریکا برای آسیای گسترده‌تر است و در این بافت وسیع‌تر هم بررسی خواهد شد. در حالی‌که، آمریکا سیاست محور برای آسیا را ادامه خواهد داد، تلاش می‌کند طوری رفتار کند که چین این سیاست را مستقیماً علیه خود به شمار نیاورد.
n
n* آیا دولت آینده آمریکا به تعاملات با چین ادامه خواهد داد؟
n
nدو حوزه است که احتمالاً در سال‌های آینده توجه بیشتری را به خود جلب خواهد کرد. اولی مربوط به تعامل چین با تشکل‌های بین‌المللی است، دست کم سازمان تجارت جهانی و گروه بیست. با توجه به موضع چندجانبه‌تر اوباما نسبت به پیشینیانش، احتمالاً دولت او به تلاش برای تعامل با دولت چین در این‌گونه عرصه‌ها، ادامه خواهد داد، عرصه‌هایی که آماده‌سازی‌شان برای حمایت از هنجارهای بین‌المللی در مواردی مثل کره شمالی، برمه/میانمار و سوریه امکان‌پذیر است. تیم اوباما همچنین احتمال دارد که به ترغیب دیگر هم‌پیمانانشان خصوصاً در اروپا ادامه دهند که چشم‌انداز آینده را با چین گسترده‌تر کنند، و موارد راهبردی و امنیتی گسترده‌تری را در نظر بگیرند، نه اینکه منحصراً بر تعاملات تجاری تمرکز کنند.
n
n* تلاش آمریکا برای محدود کردن امکان جاسوسی از سوی کشور چین
n
nدومین حوزه افزایش فعالیت‌ها زمینه امنیت فضایی و سایبری است. هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه، اخیراً تمایل آمریکا را در مورد تعاملات فعالانه در ایجاد کد بین‌المللی برای فعالیت در فضای خارجی مطرح کرده است. دولت او همچینن احتمالاً با کشورهای دیگری هم همکاری خواهد کرد که به حکم منافعشان در باب تعامل با دولت چین از طریق معیارهایی برای محدود کردن امکان هک کردن و جاسوسی از سوی این کشور حاضر به همکاری با آن هستند.
n
n
n
| n |
n
n* آیا رامنی رابطه آمریکا با چین را محدود به روابط اقتصادی و تجاری می‌کند؟
n
nریاست‌جمهوری رامنی
n
nسخنان کمپین انتخاباتی فرماندار رامنی در مورد چین بر مسائل اقتصادی متمرکز است، و توجه کمتری به مسائل نظامی، ژئوپولیتیکی یا قدرت نرم چین دارد مگر در چارچوب دید وسیع‌ترش از جهان و آمریکا. با توجه به تمرکز و تجربه او در مسائل اقتصادی و تجاری (با تعریف گسترده)، به عنوان رئیس‌جمهور، اولویت‌هاش در مورد چین احتمالاً در این حوزه‌ها خواهد بود. اما، وسعت روابط و منافع بین این دو کشور به طرز اجتناب‌ناپذیری به مسائل سیاسی گسترده‌تری خواهد رسید که شامل عناصر گوناگون روابط دوجانبه می‌شود.
n
nرامنی اظهار داشت که در اولین روز ریاست‌جمهوری‌اش به چین برچسب کنترل‌کننده نرخ ارز را خواهد زد. این موضوع تا حد زیادی ابزاری تبلیغاتی است که به تنها چیزی که نیاز دارد آغاز مذاکره با چین است. در حالی‌که چین احتمالاً در برابر این اظهارات سیاسی واکنش نشان خواهد داد، مثل تشخیصی که فقط تأثیر عملی محدودی داشته باشد. روابط گسترده طولانی‌مدت از سوی بیشتر تیم سیاست خارجی رامنی با مقامات چینی بدین معنی است که این مقاومت به صورتی سازماندهی خواهد شد که مطمئن شوند که هیچ‌گونه تأثیر قابل‌توجه یا دائمی بر روابط دوجانبه نخواهد داشت.
n
n* آیا چین به همان ارزش‌هایی پایبند است که دیگر کشورها بدان متعهدند؟
n
nدر حالی‌که این موضوع مسئله اصلی مبارزات رامنی تا امروز نبوده است، پیش‌زمینه بخش خصوصی رامنی احتمالاً او را مجبور خواهد کرد که در مورد مسائل مربوط به هک کردن، حق مالکیت معنوی و نگرانی‌های مربوط به جاسوسی در مجمع تجاری آمریکا حساس‌تر شود. فعالیت در جهت زمینه کاری برابر برای شرکت‌های خارجی در چین، و حمایت از مزیت‌های رقابتی آمریکا اولین اولویت دولت او خواهد بود. رامنی می‌خواهد از اینکه چین نسبت به همان ارزش‌ها و هنجارهای دول، خصوصاً در زمینه مسائل اقتصادی و تجاری، تعهد دارد، اطمینان حاصل می‌کند.
n
n* چرا رامنی از صحبت در باب مسائل بحث‌برانگیز خودداری می‌کند؟
n
nدر عرصه امنیتی و ژئوپولیتیکی، رامنی خواهان موضع فعال‌تر یا قاطعانه‌تری از سوی دولت آمریکا در زمینه سیاست خارجی و امنیتی و همچنین سرمایه‌گذاری بیشتر در زمینه نظامی شد. اگر این موضوعات اجرا شوند، عواقب قابل‌توجهی در روابط دوجانبه به همراه خواهند داشت. رامنی در مورد مسائل بحث‌برانگیز احتمالی مثل تایوان کمتر صحبت کرده است.
n
n* پیش‌زمینه مذهبی رامنی چه تأثیری در مورد رابطه‌اش با چین خواهد داشت؟
n
nدر پایان، رامنی پیشنهاد کرد که باید توجه بیشتری به فعالیت‌های چین در مؤسسات بین‌المللی و حمایتش از هنجارهای بین‌المللی خصوصاً حقوق بشر کند. باتوجه به پیش‌زمینه مذهبی رامنی، احتمالاً حقوق بشر موضوعی است که شخصاً برایش ایجاد نگرانی کرده است، اما روشن نیست که آیا این موضوع به عنوان یکی از اولویت‌های او در رابطه با این کشور خود را نشان خواهد داد یا نه.
n
n* چه عواملی مانع رشد چین در عرصه بین‌المللی می‌شود؟
n
nمضامین بین‌المللی
n
nخط سیر چین و میزان تعاملش با جامعه بین‌المللی باعث نگرانی تمام کشورهای جهان شده است. روابط چین با آمریکا به طرز قابل‌توجهی بر این مسائل تأثیر خواهد گذاشت: همکاری احتمالاً منجر به نقش مثبت‌تر چین شود، در حالی‌که نتیجه رقابت ممکن است ناسازگاری چین، با انگیزه‌ی پیشرفت در موضوعات جهانی از محیط زیست گرفته تا امنیت فضایی و سایبری و مسائلی که در شورای امنیت سازمان ملل مطرح می‌شود و همین‌طور تجارت و توسعه باشد. این موضوع بر کشورهای دیگری نیز تأثیر می‌گذارد که از لحاظ اقتصادی و امنیتی به چین و آمریکا هستند و موازنه این دو مورد را برایشان مشکل می‌سازد. ایجاد امکان برای رشد و شرکت چین بسیار مهم است. دو عامل است که کنترل این رشد را به طور خاص مشکل می‌کند. اولی عدم شفافیت در روابط با چین است که قبلاً به آن اشاره شد: درک نامناسب از منافع و نگرانی‌های چین ممکن است به سوءتفاهم و درگیری بینجامد. دومی مربوط به تنش بین اهمیت قائل شدن برای منافع چین است که از نگاه چینی‌ها به نظر ضعیف می‌رسد.
n
nبه همین علت، ضروری است که دولت آمریکا تمام تلاشش را بکند تا گفتگویی باز و شفاف با چین داشته باشد و به این کشور اطمینان بخشد که مقاصد آمریکا روشن است. اطمینان از چنین شفافیت و دقتی اثر زیادی در حفظ روابط در مسیری درست دارد، یا، دستکم، باعث اطمینان از این می‌شود که اوضاع بدتر یا خارج از کنترل نمی‌شود. از این لحاظ، تداوم دولت اوباما که در پی چنین موضعی با چین است، مفید خواهد بود، خصوصاً در موقعیتی که چین نیز در حال ورود به دوره‌ای جدید است.
n
n* شدت بخشیدن به تنش‌ها در رابطه با چین چه تأثیری در اقتصاد جهان و این کشور خواهد داشت؟
n
nاولویت‌بندی مسائل و در نتیجه آن شدت گرفتن تنش‌ها در حوزه اقتصاد، که شیوه رامنی خواهد بود، دو تأثیر مهم در سطح جهانی خواهد داشت. اول اینکه، ممکن است به فعالیت‌های انتقام‌جویانه از سوی چین در زمینه اقتصاد منجر شود، مثل تغییر نظریه کنونی‌اش در باب همکاری از طریق متوقف کردن انعطاف‌پذیری ارز، توقف پیشرفت در یکپارچه‌سازی بین‌المللی در عرصه مالی، یا ایجاد موانع یا تعرفه‌های تجاری. دوم اینکه، ممکن است چین را به ادامه کاهش وابستگی به آمریکا ترغیب کند، در نتیجه این کشور در اروپا و نواحی دیگر بیشتر سرمایه‌گذاری خواهد کرد، و روابط تجاری را که از تعاملاتش با بسیاری از کشورهای اروپایی ریشه می‌گیرد گسترش دهد. در عوض، یافتن راه‌هایی برای همکاری با چین این کشور را به سرعت بخشیدن به آزادسازی حساب سرمایه‌گذاری‌اش ترغیب می‌کند، امکان انعطاف‌پذیری بیشتر نرخ رنمینبی در معاملات و اصلاحات عمیق‌تر در بخش مالی داخلی‌اش را فراهم می‌کند. یکی از نتایج احتمالی آن افزایش سرمایه جاری از چین در بقیه کشورهای جهان است، ولی به صورت عمیق‌تر، فرصت‌های بیشتر و دسترسی آسان‌تر بازار برای سرمایه‌های خارجی در داخل بازارهای چین است.
n
n* رکود اقتصادی در روابط آمریکا و چین چه تأثیری بر کشورهای آسیا-اقیانوسیه خواهد گذاشت؟
n
nدر حالی‌که رکود اقتصادی در روابط چین و آمریکا ممکن است تأثیرش را بر دیگر کشورهای آسیا- اقیانوسیه بگذارد، این موضوع مضامین امنیتی را نیز در بر می‌گیرد. شدت بخشیدن به تنش‌ها بین دو کشور موازنه بین این دو را مشکل‌تر می‌کند. اگر این تفکر به وجود آید که آمریکا آغازگر شدت بخشیدن به چنین تنش‌هایی بوده است، احتمال می رود در منطقه با نوعی عقب‌نشینی در برابر آمریکا مواجه خواهیم شد (خلاف آن‌چه که در سال‌های اخیر به دنبال موضع خشن چین اتفاق افتاد).
n
nهم رامنی و هم اوباما به موازنه دوباره تمرکز راهبردی آمریکا در برابر آسیا ادامه خواهند داد. این موضوع لزوماً نشان‌دهنده فاصله گرفتن از اروپا نیست. ولی، میزان نیروهای آمریکا در اروپا احتمالاً در صورت کاهش قدرت تدافعی مورد نظر اوباما در دور دوم حکومت اوباما بیشتر تحت تأثیر قرار خواهد گرفت تا تحت حاکمیت رامنی، خصوصاً که دومی به دنبال حفظ یا حتی افزایش هزینه دفاعی است.
n
n* تنش‌های سایبری چه کشورهای دیگری را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
n
nهرکدام از این دولت‌ها که بر سرکار بیایند احتمالاً در سال‌های آتی توجه بیشتری به افزایش نگرانی‌ها در باب امنیت در حوزه فضایی و سایبری خواهند داشت. این‌ها حوزه‌های مشکل‌سازی هستند که هر دو دولت به منظور تعامل با چین احتمالاً پای شرکای دیگری را از طریق مؤسسات چندجانبه به میان خواهند آورد. در نظر گرفتن این حوزه‌های جدید که قابلیت ایجاد تنش را دارند، نه فقط برای آمریکا و چین بلکه برای جامعه بین‌المللی هم ضروری است.
‘