مطالعات امکان سنجی ( FSR: Feasibility Study Report):
گزارش مطالعات امکان سنجی (FSR) یا همان طرح توجیهی چیست؟ به زبان ساده، فقط سندی است که هدف آن شناسایی، کشف و ارزیابی راه حل های یک پروژه برای صرفه جویی در وقت و هزینه است.
تدوین گزارش طرح توجیهی یک خروجی رسما مستند از مطالعه امکان سنجی است که خلاصه نتایج آنالیز و ارزیابی های انجام شده برای بررسی راه حل پیشنهادی و بررسی گزینه های پروژه به منظور شناسایی اینکه آیا پروژه واقعأ عملي ، مقرون به صرفه و سود آور است یا خیر؟
معنی Feasibility Study چیست؟
نقطه‌ی شروع مناسب برای آشنایی با این مفهوم، این است که به سراغ کتاب های ریشه شناسی رفته و ریشه‌ی واژه‌ی Feasible را بررسی کنیم.
با توجه به این توضیحات، ظاهراً این واژه‌ی انگلیسی (با ریشه‌ی فرانسوی) به قابل اجرا بودن و عملی بودن اشاره دارد.
به همین علت است که مطالعات مربوط به Feasibility (یا همان: Feasibility Study) در زبان فارسی با اصطلاح امکان سنجی و بررسی توجیه پذیری یک طرح توصیف می‌شوند.
مطالعات امکان سنجی
اهمیت FS:
یک الگوی گزارش امکان سنجی به خوبی نوشته شده به شما این امکان را می دهد راه حل هایی برای تجزیه و تحلیل پروژه به دلیل پیوند بهره وری پروژه با هزینه های بودجه‌ای ارائه کنید.
انجام یک مطالعه امکان سنجی یکی از فعالیتهای مهم در فاز آغاز پروژه است. هدف آن تحلیل و توجیه پروژه از نظر امکان سنجی فنی، کارآیی تجارت و مقرون به صرفه بودن آن است.
این مطالعه راهی برای اثبات استدلال پروژه و توجیه لزوم راه اندازی است. پس از انجام مطالعه، یک گزارش مطالعات امکان سنجی (FSR) برای خلاصه کردن فعالیت و بیان وضعیت پروژه به صورت واقع بینانه و عملی باشد، تهیه شده است.
اهداف مطالعات امکان سنجی ( FS ):
طرح‌های امکان سنجی با اهدافی به شرح ذیل، تهیه می‌گردند:
- به موسسات مالی
- جهت دریافت وام و تسهیلات
- معرفی طرح به سرمایه‌گذاران جدید
- اخذ مجوزها
- تلفیق شرکت ها
- و…
این مطالعات برای طرح‌ها و پروژه‌های ذیل عموما صورت می‌پذیرد:
- راه اندازی کارخانه‌های صنعتی و تولیدی
• راه‌اندازی کسب و کارهای خدماتی و جدید
• پروژه‌هایی که یک بار اتفاق می‌افتند مانند: پروژه‌های عمرانی
• تصمیم گیری و انتخاب بین چند گزینه سرمایه‌گذاری
یک گزارش امکان‌سنجی از بخش‌های ذیل تشکیل شده است:
- بخش اول: آشنایی با طرح و شرکت
- بخش دوم: مطالعات فنی و برآورد امکانات زیربنایی طرح
- بخش سوم: بررسی اقتصادی (مطالعات بازار)
- بخش چهارم: برآورد مالی
- برآورد سرمایه‌گذاری طرح
- پیش‌بینی‌های مالی
- تعیین شاخص‌های مالی و اقتصادی طرح
مراحل تدوین گزارش مطالعات امکان سنجی ( FSR )
چگونه می توان گزارش مطالعات امکان سنجی را نوشت؟
مرحله اول
توضیحات معرفی شرکت و مسئله یا مشکل موجود را بنویسید. به منظور انجام این مرحله برای نوشتن یک الگوی گزارش امکان سنجی ، باید یک تحلیل جایگزین را انجام داده و توضیحی در مورد راه حل های ممکن برای پروژه خود ارائه دهید، به عنوان مثال، این پروژه را می توان با اجرای یک یا دو راه حل ممکن انجام داد .
پس از استفاده از معیارها برای ارزیابی راه حلها ، گام بعدی شما برای نوشتن گزارش مطالعات امکان سنجی، تعیین اقتصادی ترین راه حل مناسب و اقتصادی از نظر فنی است که به شرکت اجازه می دهد:۱) به استفاده بهینه از منابع پروژه و ۲) به دست آوردن بهترین استفاده ممکن بپردازد،سود.
مرحله دوم
توضیحات فنی مرتبط با پروژه را بایستی وارد کنید. برای این کار ، باید اطلاعات پیش زمینه در مورد پروژه خود را جمع آوری کنید و از تمامی جهات فنی پروژه بررسی شود و با سایر نمونه ها از نظر فنی مقایسه شود. فرایند
گزارش گیری امکان سنجی شما را ملزم می کند با جمع بندی هدف پروژه و بیان عملی ترین راه حل، نتیجه گیری کنید.
مرحله سوم
به وضعیت بازار اشاره می‌کنید. تمامی بخش های مرتبط با بازار اعم از اندازه بازار، رقبا، مشتریان هدف، قیمت فروش و استراتژی فروش و همچنین مزیت‌های رقابتی پروژه شما بایستی به طور کامل شرح داده شود. سعی کنید این بخش را خیلی اغراق آمیز یا بد بینانه ننویسید. چرا که بایستی واقع بینانه و یا خوش بینانه بررسی کنید. بلکه باید به این نکته توجه کنید که مطالعات امکان سنجی همان طور که از نامش پیداست، امکان بودن یک پروژه را بررسی می کند لزوما اجرا شدن قطعی آن را بررسی نمی کند .
در نظر داشته باشید که برای برآورد اندازه بازار و رقبا می توانید از منابع قابل دسترس زیر استفاده کنید.مانند:
- مقالات فارسی و لاتین
- آمار واردات و صادرات از اتاق بازرگانی
- آمار واردات و صادرات ازگمرک
- مرکز آمار ایران
- محاسبه آنلاین قیمت کارتن و بسته بندی
- سایت های آماری
- سامانه ملی انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات
- بانک اطلاعاتی ۱۱۸
- وزارت صنعت و معدن و تجارت
مرحله چهارم
گزارش مالی که بخش مهم و حیاتی پروژه است را باید شرح دهید. اگر گزارش مالی را به سه بخش تقسیم کنیم، باید گفت: بخش اول، جداول مرتبط با حجم تولید(فروش) و همچنین محاسبات مربوط به میزان سرمایه گذاری لازم تا کسب و کار معرفی شده راه اندازی شود را باید قرار دهید،
سپس در بخش دوم تمامی جداول هزینه ها و درآمدها که شامل هزینه های نیرو انسانی،انرژی و مواد اولیه، قیمت فروش، میزان سرمایه در گردش و… را شرح دهید.
حتما سعی کنید در بخش دوم تمامی جداول محاسبه شده مانند قیمت تمام شده، سود نسبی هر واحد محصول، مصرف سالیانه مواد اولیه و… بیان کنید.
این کار باعث می‌شود تاثیر مثبتی در ذهن خواننده ایجاد شود که موردی نادیده گرفته نشده است و همه موارد لازم محاسبه شده است.
در بخش آخر نیز، شاخص های مالی مانند: NPV,IRR,IOR، دوره بازگشت سرمایه و… بنویسید.
برای دریافت جزئیات سرفصل‌های بخش های معرفی، فنی، بازار و مالی می توانید فایل ورد را دانلود کنید.
برای انجام محاسبات مالی می توانید فایل اکسل را دانلود نمائید.
الزامات محتوا FSR :
برای آماده سازی محتوای گزارش امکان سنجی با توجه به طیف وسیعی از الزامات که ممکن است از سازمان به سازمان دیگر متفاوت باشد ، قالب بندی و ساخته می شود. در ضمن ، پیشنهادات مشترکی وجود دارد که در زیر ذکر شده است:
قدم اول برای شروع با نوشتن گزارش امکان سنجی نمونه ، ابتدا باید یک صفحه عنوان ایجاد کنید که عنوانی توصیفی اما مختصر داشته باشد ، نام مجری یا طراح، ایمیل،تاریخ و همچنین سازمانی که برای آن گزارش می نویسید را درج کنید.
در مرحله بعد ، شما باید فهرستی از مطالب را شامل کنید که سرفصل ها و عناوین فرعی را به همان ترتیب که در بدنه گزارش تهیه می شوند، ترتیب دهد.
همچنین لیستی از کلیه مطالب جداول، شکل ها، تصاویر، ضمائم مورد استفاده در سند را اضافه کنید. به یاد داشته باشید که صفحه عنوان نباید شماره گذاری شود و بیش از ۴-۵ صفحه نباید به این موضوعات اختصاص داد.
قالب تدوین گزارش FSR :
از آنجا که بسیاری از سبک ها و الزامات مختلف برای قالب بندی گزارش مطالعات امکان سنجی مختلف وجود دارد ، ممکن است انتخاب قالب مناسب برای گزارش برای شما دشوار باشد ،
بنابراین پیشنهاد می کنیم این موضوع را با متصدی یا سرپرست خود در میان بگذارید که باید یک ظاهر طراحی مناسب را ارائه دهد. در ضمن ، چندین پیشنهاد مشترک به شرح زیر است:
- هر صفحه از گزارش باید یک عنوان توصیفی با عنوان مختصر برای گزارش و شماره صفحه (در بالا یا پایین سمت چپ) داشته باشد.
- گزارش را با عناوین و زیر عناوین تهیه کنید و این ساختار را در محتوای سند نشان دهید اطمینان حاصل کنید که عناوین به درستی قالب بندی شده اند.
(به عنوان مثال: سمت راست ، ۱-۱ فصل بازار و غیره) (tab Home/Styles) - در هر صفحه از عناوین یکسان برای عناوین در کل الگوی گزارش استفاده کنید. دقت کنید که ابتدا هر صفحه با عنوان شروع شود.
اگر متن بیشتر از یک صفحه بود ادامه آن را در صفحه بعد قرار دهید و پایان متن را از عکس استفاده کنید تا صفحه تمام شود
مگر اینکه عنوانی که انتخاب می‌کنید را به همراه محتوا آن بیش از نیم صفحه نباشد و در قسمت پایین صفحه جای گیرد و ادامه آن به صفحه بعد منتقل نگردد. - هرگز از فونت خیلی بزرگتر یا خیلی کوچک در متن استفاده نکنید. (قلم باید ظاهر حرفه ای داشته باشد ،
سایز قلم (۱۲-۱۰)/ نوع فونت عموما ( B Nazanin/B Mitra) / فاصله بین خطوط( ۱٫۵-۱)/ پارگراف ها حداقل روی حالت (tab Home / Paragraph/ justify) - تمامی جداول مورد استفاده یک رنگ و از tab table استفاده شود تا فرمت جداول یکسان باشد.
- برای تصاویر، نمودار و… نام را به صورت کپشن وارد کنید.(tab Refrences/insert Caption)
- گزارش باید دارای صفحه مرجع باشد که کلیه موارد مرجع ( مقالات، کتاب، صفحات وب، نشریات، گزارش ها و غیره) را که در سند شما ذکر شده است را لیست کند.
انواع امکان سنجی در FSR:
امکان سنجی فنی
ارزیابی امکان سنجی فنی بر روی به دست آوردن درکی از منابع فنی موجود در سازمان و امکان استفاده از آنها در زمان مورد نیاز در سیستم پیشنهادی، تمرکز دارد
و یک ارزیابی از سخت افزار و نرم افزار موجود و اینکه تا چه حد با سیستم پیشنهادی همخوانی دارند را فراهم می‌نماید.
امکان سنجی اقتصادی
هدف از بررسی امکان سنجی اقتصادی، تعیین مزایای مثبت اقتصادی جهت سازمانی است که سیستم پیشنهادی برای آن فراهم شده
و شامل اندازه‌گیری و شناسایی تمام مزایای مورد انتظار می‌گردد. همچنین این ارزیابی معمولاً دارای یک تحلیل هزینه / سود می‌شود.
امکان سنجی قانونی
تعیین می‌کند که آیا سیستم پیشنهادی با الزامات قانونی، تناقضی دارد یا خیر، مثلاً یک سیستم پردازش داده باید با قوانین حفاظت اطلاعات محلی، همخوانی داشته باشد.
امکان سنجی عملیاتی
توسعه سیستم را برآورده می‌نماید.ارزیابی امکان سنجی عملیاتی بر میزان مناسب بودن پروژه‌های توسعه‌ای پیشنهادی برای محیط کسب و کار موجود
و اهداف آن باتوجه به توسعه زمان‌بندی، تاریخ تحویل، فرهنگ و همکاری و فرآیندهای موجود کسب و کار، تمرکز دارد.
امکان سنجی زمان‌بندی
در صورتی که زمان تکمیل پروژه بیش از حد، طولانی باشد، قبل از اینکه به عنوان پروژه‌ای مفید تلقی گردد، ممکن است دچار شکست شود.
معمولاً این بدین معنی است که تخمین بزنید توسعه یک سیستم، چقدر طول می‌کشد و آیا می‌توان آن را در یک بازه زمانی انجام داد یا خیر.
جنبه‌های ارزیابی طرح در FSR:
ارزیابی فنی
مهمترین سوالات در ارزیابی فنی (مطالعات جنبه‌های مهندسی طرح)
- آیا مطالعات و تست‌های مقدماتی انجام یا پیش‌بینی شده است؟
- ایا در دسترس بودن مواد خام، انرژی و سایر ورودی‌ها تضمین شده است؟
- آیا ظرفیت و محل اجرای طرح، مناسب انتخاب گردیده است؟
- آیا روش تولید، درست انتخاب شده است؟
- آیا ماشین الات و تجهیزات، مناسب انتخاب شده است؟
- آیاتکنولوژی پیش‌بینی شده از نقطه نظر جامعه، مناسب می‌باشد؟
ارزیابی بازار
ارزیابی بازار، یک کار مقدماتی در انجام مطالعات یک طرح است که در آن دو سوال بدین شرح مطرح می‌گردد:
- نیاز بازار به محصول یا خدمات مورد نظر، چقدر خواهد بود؟
- سهم بازار برای محصول یا خدمات طرح مورد نظر، چقدر خواهد بود؟
اطلاعات مورد نیاز:
- روند مصرف گذشته و سطح مصرف فعلی
• وضعیت عرضه در گذشته و حال
• امکانات و محدودیت‌های تولید
• وضعیت واردات و صادرات
• وضعیت رقبا
• ساختار هزینه
• ثبات تقاضا
ارزیابی مالی
در ارزیابی مالی طرح توجیهی، موارد ذیل بررسی می‌گردد:
- میزان سرمایه مورد نیاز طرح
• تحلیل حساسیت
• نقطه سر به سر
• جریانات نقدی
• ارزش فعلی خالص و نرخ بازده داخلی طرح و…
ارزیابی اقتصادی
در ارزیابی اقتصادی، موارد ذیل مورد بررسی قرار می‌گیرد:
- تجزیه و تحلیل هزینه و منفعت طرح از دید جامعه
- اثرات طرح روی صرفه جویی در جامعه
- اثرات طرح روی خودکفایی
- اثرات طرح بر اشتغال
تهیه و ارائه گزارش مرحله نهایی مطالعات امکان سنجی
بی طرفی: مطالعات امکان سنجی، پتانسیل موفقیت یک پروژه را ارزیابی می نماید، به همین دلیل بی طرفی، یک فاکتور مهم در اعتباری است که از طرف سرمایه گذاران و موسسات وام دهنده داده می شود.
از این رو این کار را می بایست به صورت هدفمند انجام داد و از یک روش بی طرفانه جهت فراهم آوردن اطلاعاتی که تصمیم ها بر مبنای آن گرفته می‌شوند، استفاده نمود.
تجربه: فردی که گزارش امکان سنجی را تهیه می کند باید تا بتواند به درستی هزینه، زمان، افراد لازم و تعیین سرحدات را تخمین بزند.
مرکز نوآوری و کارآفرینی تک، کارگزار پارک علم و فناوری خراسان رضوی ، مشاور و کارگزار توسعه فناوری شرکت شهرکهای صنعتی خراسان رضوی، مفتخر است با بیش از یک دهه فعالیت در حوزه کارآفرینی، به تدوین طرح توجیهی (F.S) و طرح کسب وکار (B.p) می پردازد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله های زیر را بررسی نمائید:
نظر خود را ثبت کنید !
