غیاث الدین جمشید کاشانی

nشرح حال 
nجمشید بن مسعود بن محمود طبیب کاشانی ملقب به غیاث‌الدین که در غرب به الکاشی(al-kashi) مشهور است. ریاضی‌دانی برجسته و ستاره شناس و محاسبی ماهر و زبردست بود. آلات رصدی دقیقی اختراع کرد و از حدود ۸۰۸ (۱۴۰۶) تا پایان عمرش ۸۳۲ (۱۴۲۹) فعالیت علمی داشته است. در دوران فعالیت علمی‌اش به تالیف کتاب‌های متعددی در زمینه ریاضیات و نوجوم پرداخته است مهم‌ترین این آثار عبارتند از: زیج خاقانی، مفتاح الحساب، رساله محیطیه و رساله وتر و جیب. او ضمنا وسیله های برای رصد بهنام «طبق المناطق» اختراع کرد که برای یافتن عرض ستارها یی است و کتاب «نزهة الحدائق» در توصیف و تشریح آن نوشت. برجسته ترین ابداعات او در ریاضیات کسرهای اعشاری و محاسبهی π با دقتی که تقریبا تا صد و پنجاه سال بعد گسترش نیافت و محاسبه سینوس زاویه یک درجه با روش حل پی‌درپی نوعی معادله درجه سوم است. او در حدود ۸۲۴ (۱۴۲۱) به دعوت الغ بیک از کاشان به سمرقند رفت و مدیر رصدخانه سمرقند و مورد احترام ریاضی‌دانان و ستاره شناسان سمرقند بود. او در ۱۹ رمضان ۸۳۲ (۱۴۲۹) هنگامی که برای رصد به حومه سمرقند رفته بود درگذشت.
nزندگی‌نامه
nهر چند فیزیکدان بود، ولی علاقه اصلی‌اش متوجه ریاضیات و اخترشناسی بود؛ پس از دوره طولانی بی‌نوایی و سرگردانی، سرانجام در سایه حمایت سلطان الغ‌بیگ، که خود دانشمند بزرگی بود، موقعیت شغلی مطمئنی در سمرقند به دست آورد.

————————————-

n 

n

nمهم‌ترین دست آوردها
nابداع و ترویج کسرهای اعشاری به قیاس با کسرهای شصتگانی که در ستاره شناسی متداول بود. محاسبه عدد پی تا شانزده رقم اعشار به نحوی که تا صد و پنجاه سال بعد کسی نتوانست آن را گسترش دهد:
nمحاسبه سینوس (جیب) زاویه یک درجه با روش ابتکاری حل یک معادله درجه سوم: sin1=.0174524064372835103712 هفده رقم اعشاری عدد به دست آمده با مقداری که امروزه محاسبه می‌شود هم خوانی دارد. در واقع کاشانی مقدار سینوس یک درجه را تا ده رقم صحیح شصتگانی حساب کرد.
nاختراع ابزار اخترشناسی دقیق از جمله وسیله ای به نام «طبق المناطق» برای محاسبه طول ستارگان که کتاب نزهت‌الحدائق در شرح آن است.
nمهم‌ترین تالیفات
nدر زمینه ریاضیات
nرساله محیطیه
nرساله وتر و جیب
nدر زمینه اخترشناسی
nزیگ خاقانی در تکمیل زیگ ایلخانی تالیف نصیرالدین طوسی (به فارسی)
nزیج التهسیلات
nنزهت الحدایق شرح دو ابزاری که خود اختراع کرده بود، طول‌یاب سیارهای، و دستگاهی برای اجرای درونیابی خطی، می‌پردازد.
nمنابع
nقربانی، ابوالقاسم. کاشانی‌نامه، احوال و آثار غیاث‌الدین جمشید کاشانی. چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۶۸.
nخلاصه زندگینامه علمی دانشمندان؛ بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی؛ زیر نظر احمد بیرشک
nدهخدا، علی‌اکبر. لغت‌نامه دهخدا. دکتر محمد معین. تهران: سازمان لغت‌نامه، دانشگاه تهران، ۱۳۳۵، ۳۸۶.
nگوشههایی از ریاضیات دوره اسلامی؛ تالیف: جی. ال. برگرن، ترجمه دکتر محمد قاسم وحیدی، دکتر علیرضا جمالی. انتشارات فاطمی
nآثار اصلی غیاث‌الدین جمشید کاشانی :
nریاضیات: مفتاح الحساب – رساله محیطیه – رساله وتر و جیب
nستارهشناسی: زیگ خاقانی – زیج التهسیلات – نزهت الحدایق
nدیگر آثار: تفسیر القرآن (منسوب به کاشانی)

n

nمنبع : yasfamily.ir

‘, ۱, ۲۰, ‘۲۰۱۱-۰۴-۱۱ ۱۲:۲۸:۴۸’, ۷۵۰, ‘