nرقابت‌های علمی پژوهشی جهان با تمرکز بر چین محور اصلی یک گزارش رویترز در سال ۲۰۱۲ است:
————————————-
nچین میزان بودجه علمی‌اش را به شدت افزایش داده است و اکنون پس از آمریکا بیشترین تعداد مقالات علمی در جهان را منتشر می‌کند. اگر سرخط اخبار را بخوانید ممکن است به این فکر بیفتید که چین در شرف پیشی گرفتن از غرب است. اما پیشرفت علمی چین را نمی‌توان تضمین‌شده دانست.
n
nمصاحبه‌ها با دانشمندان چینی که در غرب کار می‌کنند، به علاوه داده‌های "سازمان همکاری اقتصادی و توسعه" (OECD) و برخی از پیشروترین آکادمی‌های علوم در جهان نشان می‌دهد که نگرش‌های محدودکننده سیاسی و فرهنگی هنوز برای رشد علمی در چین مانع ایجاد می‌کند. دانشمندان می‌گویند همکاری‌های بین‌المللی در زمینه‌های علمی از درون چین برایشان سخت‌تر است.
n
nتجربه دلیانگ چن که حرفه علمی‌اش در چین را در اوائل دهه ۱۹۸۰ آغاز کرد، هم دقیقا همین است. او پس از آنکه در اواخر دهه ۱۹۸۰ بورسیه‌ای مطالعاتی در آلمان به دست آورد، چند سالی به چین بازگشت اما بعد یک فرصت شغلی در سوئد پیدا کرد، و اکنون در دپارتمان علوم زمین دانشگاه گوتنبرگ مقام استادی دارد اما او هنوز پیوندهای مستحکمی با جامعه علمی چین دارد و تا سال ۲۰۰۸ برای ۶ سال مدیر علمی "مرکز هواشناسی پکن" بود.
n
nاو می‌گوید از دیدگاه صرفا علمی کار کردن در زمینه‌های علمی در چین، به خصوص به علت بودجه‌های پژوهشی دست و دلبازانه بسیار عالی است.
n
nاما به نظر او پیش‌بینی‌ها درباره اینکه چین در ۲۰ سال آینده از لحاظ علمی از آمریکا پیشی خواهد گرفت، بیش از حد خوش‌بینانه است. عوامل گوناگون از فقدان دانشکده‌های خوب که افراد استطاعت مالی رفتن به آن را داشته باشند تا کیفیت بد هوا و غذا هنوز بسیاری از دانشمندان را از چین دور نگه می‌دارد. از این مهم‌تر رویکرد چین نسبت به تفکر آزاد و دنباله‌روی از مقامات پیشرفت علمی آن را دچار اشکال می‌کند.
n
nابه خانه برگرد
n
nیک گزارش جامعه سلطنتی (آکادمی ملی علوم بریتانیا) درباره چشم انداز علم در جهان در سال ۲۰۱۱ نشان داد که ۷۰ درصد از ۱٫۰۶ میلیون چینی که در فاصله سال‌های ۱۹۷۸ تا ۲۰۰۶ در خارج تحصیل کرده‌اند، به کشورشان بازنگشته‌اند. دانشمندان می‌گویند این نسبت اکنون کاهش پیدا کرده است، اما تخمین می‌زنند که همچنان نیمی از تحصیل‌کردگان در خارج به چین باز نمی‌گردند.
n
nپکن سعی کرده است که این وضعیت را تغییر دهد. "برنامه هزار استعداد" دولت چین که در سال ۲۰۰۸ آغاز شد، ۶۰۰ دانشمند چینی و خارجی را با وعده‌‌هایی که به توصیف نخست وزیر چین، ون جیابو شامل" سیاست‌های حامی استعدادها از لحاظ در اختیار گذاشتن مسکن، مراقبت پزشکی و تحصیلات فرزندان" است، قانع کرده است که به چین بازگردند.
n
nچن می‌گوید این برنامه برای شروع خوب است، اما بزرگترین چالش در همه این برنامه‌ها جذب کردن کسانی است که علاقمند باشند به طور دائمی در چین بمانند.
n
n"همه چیز با مسئله دستمزد که کانون بسیاری از این برنامه‌ها است، حل نمی‌شود. به نظر من چنین طرز تفکری کمی ساده‌دلانه است."
n
nOECD تخمین می‌زند که چین سالانه حدود ۱۵۴ میلیارد دلار صرف تحقیق و توسعه می‌کند؛ این بودجه تحقیقاتی که در یک دهه قبل فقط ۳۰ میلیارد دلار بود و در سال‌های اخیر رشد شتابانی پیدا کرده است. اما این مقدار هنوز فقط نصف ۳۰۰ میلیار دلاری است که اتحادیه اروپا صرف تحقیقات می‌کند و فاصله زیادی تا ۴۰۰ میلیارد بودجه تحقیقاتی در آمریکا دارد.
n
nسرمایه‌گذاری چین در این زمینه شروع به بازدهی کرده است. بر اساس گزارش آکادمی ملی علوم بریتانیا چین از لحاظ شمار پژوهش‌های علمی منتشر شده از بریتانیا پیشی گرفته و در مقام دوم جهان قرار گرفته است، و ممکن است در سال آینده مقام اولی را از آمریکا هم بگیرد.
n
nشمار موارد ثبت اختراعات به سرعت در حال افزایش است. بر اساس داده‌های اداره ثبت نشان تجاری و اختراعات آمریکا، در سال ۲۰۰۹ چین ۱۶۵۵ اختراع به ثبت رسانده است، در حالیکه در ۱۹۸۹ و ۱۹۹۹ این رقم به ترتیب فقط ۵۲ و ۹۰ مورد بود.
n
nو به گزارش OECD نسبت فارغ‌التحصیلان دکترای علوم و مهندسی که در دانشگاه‌های چین تربیت شده‌اند به بالای ۵۵ درصد رسیده است که با بهترین میزان‌ها در کشورهای عضو OECD رقابت می‌کند.
n
nگستردگی بدون کیفیت
n
nاما همانطور که چن می‌گوید فقط مسئله پول مطرح نیست. به دانشمندان چینی مزایای فوق‌العاده‌ای برای انتشار مقاله داده می‌شود- پول معادل چندین سال حقوق برای مقاله‌ای که به جورنال‌های دانشگاهی معتبر بین‌المللی راه یابد. دانشمندان چینی در غرب معتقدند که این کار باعث می‌شود تلاش‌های پژوهشی بیشتر معطوف کمیت شود تا کیفیت، و رشته‌ای از رسوایی‌های زیانبار ناشی از سرقت مقالات دیگران و ساختن داده‌های تقلبی نتیجه این سیاست است و هنگامی درباره شمار فراوان مقالات علمی چینی‌ها تعمق بیشتری می‌شود، به دیدگاهی متفاوت می‌رسیم.
n
nممکن است شمار مقالات منتشر شده چینی‌ها فراوان باشد، اما شمار مقالاتی که در جورنال‌های معتبر مانند نیچر و ساینس منتشر شده‌اند، فاصله زیادی با رقبای غربی‌شان دارد. چین همچنین در مقالاتی که ناشی از همکاری‌های بین المللی هستند، کمتر مورد استناد قرار می‌گیرد.
n
nدر مقام مقایسه، آمریکا ۴۷۳۰۰۰ مقاله یا ۱٫۶ مقاله به ازای هر ۱۰۰۰ نفر منتشر کرده است. بیش از نیمی از این مقالات در جورنال‌های معتبر منتشر شده‌اند. این رقم درباره بریتانیا ۱۳۴۰۰۰ مقاله، یعنی ۲ مقاله به ازای هر ۱۰۰۰ نفر با انتشار بیش از نیمی از مقالات در جورنال‌های معتبر است.
n
nسوئد کوچک که حدود ۱٫۵ میلیارد دلار در سال صرف توسعه و تحقیق می‌کند، حدود ۴ مقاله به ازای هر ۱۰۰۰ نفر تولید می‌کند؛ بیش از نیمی از این مقالات در جورنال‌های معتبر منتشر شده‌اند.
n
nبر اساس گزارش OECD پنجاه دانشگاه در جهان که از لحاظ انتشار مقالات بهترین کارکرد را دارند، در چند کشور معدود متمرکزند.
n
nجای تعجب نیست که آمریکا با قرار داشتن ۴۰ دانشگاه از این ۵۰ دانشگاه اول در انتشار مقالات در حوزه‌های متفاوت در راس سایر کشورها قرار بگیرد. چین فقط شش دانشگاه جزء ۵۰ دانشگاه اول در زمینه داروشناسی، سم‌شناسی و داروسازی، به علاوه دانشگاه علوم و تکنولوژی هنگ‌کنگ در میان بهترین دانشگاه‌ها در زمینه علوم کامپیوتر، مهندسی و شیمی را دارد.
n
nتاثیر فرهنگ
n
nدانشمند علوم محیط زیستی، پنگ گونگ، می‌گوید عامل عمده مانع پیشرفت علمی چین سابقه فرهنگی آن است.
n
nگونگ در دانشگاه تسین‌گوآ در چین و دانشگاه کالیفرنیا در برکلی دارای پست است. او در ماه ژانویه امسال در نوشته‌ای صریح در جورنال نیچر این بحث را مطرح کرد که علم چینی بر فرهنگی استوار است که مانع کنجکاوی و همکاری است.
n
nاو نوشت: "دو ژن فرهنگی در طول نسل‌های روشنفکران چینی از ۲۰۰۰ سال پیش منتقل شده‌اند. اولین آنها افکار کنفوسیوس است که می‌گوید روشنفکران باید به مقامات دولتی وفاداری باشند. دومین میراث نوشته‌های چوانگ تسه (فیلسوف تائویسم) است که می‌گوید یک جامعه متوازن از خانواده‌های مجزا تشکیل شود تا از تبادل و تعارض جلوگیری شود، و ابزارهای فنی را حقیر می‌شمارد تا از حرص و آز جلوگیری کند."
n
nگونگ استدلال می‌کند فقدان همکاری و تقسیم نادرست نیروی کار به ایجاد گروه‌های پژوهشی کوچک انجامیده است که تجهیزات گران‌قیمت را دوباره می‌خرند، همان تجزیه و تحلیل‌ها را دوباره انجام می‌دهند از در اختیار گذاشتن یافته‌های‌شان با گروه‌های دیگر اکراه دارند. نتیجه اتلاف وقت، پول و کار است."
n
nکونگ کائو، محقق سیاست علمی چین در دانشگاه نانینگهام در بریتانیا می‌گوید رقابت شدید نیز به پیامد ناخواسته عدم استفاده از استعدادهای مقیم خارج منجر شده است. کائو می‌گوید دانشمندان چینی در رده های بالا اغلب از رقابتی که ممکن است مقام آنها را تهدید کند، می‌هراسند.
n
nکائو می‌گوید: "در گذشته این رده‌های بالایی افراد مستعد را کنار می‌گذاشتند."
n
nاو معتقد است که چین نیاز به افزایش بودجه علمی در پژوهش‌های پایه دارد که بنا به تخمین او در حال حاضر تنها ۵ درصد اعتبارات را تشکیل می‌دهد، و فاصله زیادی با بودجه طرح‌های توسعه‌ای دارد که بر کاربردهای تجاری متمرکزند.
n
nاو استدلال می‌کند که چین نیاز به شفافیت بیشتر در نحوه اعطای اعتبارات پژوهشی، سیستم بهتر بازبینی بوسیله کارشناسان مستقل و اعمال نفوذ مستقیم کمتر دارد.
n
nاز آینده نترسید
n
nافرادی که در اروپا در در دفاع از صرف پول برای علوم در اروپا فشار می‌آورند، می‌گویند چین هنوز می‌تواند چیزهایی را به غرب بیاموزد. بحران بدهی‌های دولتی در اروپا که دولت‌ها در سراسر اروپا واداشته است تا بودجه‌ها را کاهش دهند، به گفته ماری گوگاگان – کین، عضو کمیسیون نوآوری‌های پژوهشی و علوم اروپا، باعث بروز "وضعیت اضطراری در زمینه نوآوری‌ها" شده است.
n
nاو در یک سخنرانی گفت: "تقریبا همه دولت‌های عضو کارکردشان از لحاظ نوآوری‌ها را بهبود بخشیده‌اند. با این حال پیشرفت در این زمینه در سراسر اروپا همگون نیست و سرعت رشد در این زمینه هنوز کندتر از آن است که اروپا را به آمریکا برساند که در زمینه نوآوری‌ها مقام اول را دارد."
n
n"در حالیکه چین دارد فاصله خود را با ما کم می‌کند، بدون تلاشی هماهنگ ما در معرض خطر عقب افتادن بیشتر در این زمینه هستیم."
n
nکارشناسان دیگری هم هستند که معتقدند پیشرفت چین در این زمینه را نباید عاملی تهدیدکننده شمرد.
n
nمارتین پولیاکوف، عضو جامعه سلطنتی و یکی از نویسندگان گزارش علمی ۲۰۱۱ این جامعه می‌گوید: "پیشرفت چین در این زمینه باعث می‌شود که شمار بیشتری از افراد به پژوهش علمی بپردازند و آنان جای پژوهشگران دیگر را نمی‌گیرند."
n
n"رشد علم در چین را نمی‌توان با تولید زیپ در چین مقایسه کرد. شمار شلوارهای در جهان که به زیپ نیاز دارند، محدود است، اما بازار علم محدودیتی ندارد."
n
nپولیاکوف می‌گوید با توسعه توانایی‌های علمی در چین، جنبه‌های معینی از علم را می‌توان از غرب به شرق منتقل کرد. برای مثال یکی از همکاران پولیاکوف مگس‌های سرکه را به چین فرستاده بود تا توالی ژن‌های آنها با قیمت پایین‌تری در آنجا تعیین شود.
n
nاو می‌گوید چالشی که کشوری مانند بریتانیا با آن مواجه است این است که شمار فراوان دانشمندان خارجی‌اش را حفظ کند.
n
nپولیاکوف می‌گوید: "در طول چند سال گذشته شمار دانشمندان خارجی شاغل در بریتانیا در حال افزایش بوده است؛ شرایط برای انجام کار علمی در اینجا مناسب است. در صورت تغییر شرایط این دانشمندان ممکن است به کشور زادگاه‌شان بازگردند یا به کشور خارجی دیگری بروند."
n
nدانشمندان دیگر توجه چندانی به مرزهای ملی ندارند- وضعیتی که از دیدگاه پولیاکوف یک مزیت است. او یادآور می‌شود که شصتمین سالگرد تولدش را با همکارانی که از ۲۵ ملیت گوناگون بودند، جشن گرفته است.
n
nاو می‌گوید: "به نظر من به طور کلی باید از مشارکت چین در زمینه‌های علمی استقبال کرد و نباید از این وضعیت ترسید."
‘
