rnrnrn
۱۹ آبان روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، فرصتی برای موسسات علمی، دولت ها، اجتماعات مدنی و دانشمندان است تا در مورد صلح و توسعه به بحث و تبادل نظر بپردازند. در نگرش نوین یونسکو، صلح تنها به معنای نبود جنگ میان دولت ها نیست، بلکه میتواند به معنای شرایط یک مدیریت ملی سازنده، حل و فصل اختلافات و ایجاد هماهنگی در روابط میان بخشهای مختلف نهادی یک جامعه باشد. صلح جهانی مورد نظر یونسکو، صلحی است که در اذهان بشر ساخته میشود چرا که جنگ پیش از آنکه اتفاق بیفتد، در ذهن مردم شکل میگیرد. در حوزه علم نیز تحقق صلح به دانشمندانی نیاز دارد که خود به صلح میاندیشند و به اعتقاد دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو این امکانپذیر نیست مگر آنکه دانشمندان، اخلاق و خرد را همراه دانش خود کنند. این نامگذاری هرچند ارزش نهادن به علم و فناوری علمی و بانیان علم خوانده شده است؛ در عینحال تلاش در راستای ایجاد پیوند میان فناوریهای علمی، بهبود کیفیت زندگی عمومی و کاهش و مهار تهدیدهای اقلیمی ناشی از تولید و فناوریهای تکنولوژیک نیز به شمار می رود. روز جهانی علم برای صلح و توسعه فرصتی را برای نشان دادن ارتباط علم در زندگی مردم و مشارکت دادن آنها در بحث و گفتگو به عموم مردم ارائه می دهد. چنین سرمایهگذاری چشماندازی منحصربهفرد برای جستجوی جهانی برای صلح و توسعه به ارمغان میآورد. هدف نزدیکتر کردن علم به جامعه با برجسته کردن برخی از جنبههای علمی کلیدی و راهحلهای احتمالی ارائهشده توسط علم، فناوری و نوآوری برای برخی از چالشهای بزرگ جهانی است که جامعه امروزی با آن مواجه است. در طول تاریخ اغلب دانشمندان تلاش میکردند علم در خدمت بشر باشد تا دنیا جای بهتری برای زندگی شود. البته در این بین دانشمندانی بودند که از دانش خود سوءاستفاده میکردند و انسانها را به دردسر میانداختند. در ادامه به تعدادی از دستاوردهای علمی در راستای توسعه و صلح یا عدم صلح می پردازیم.
چرخ قدیمیترین اختراع مهم در تاریخ بشری است که کارها را سادهتر کرد و به انسان اجازه داد که زمان بیشتری را ذخیره کند. همین زمانِ بیشتر، به تدریج به نوآوریهای دیگری ختم شد که هر یک به نوبه خود تاریخ اقتصاد و تاریخ انسان را تغییر دادند.
یوهانس گوتنبرگِ آلمانی در قرن پانزدهم میلادی ماشین چاپ را اختراع کرد و جهان را تغییر داد. تا قبل از آن، کتابها در نسخههای محدود و به صورت فردی یا گروهی رونویسی میشدند. با اختراع ماشین چاپ، آگاهی عمومی ناگهان رشد کرد.
با اختراع ماشین بخار توسط جمیز وات که با استفاده از سوخت، آب را به جوش میآورد و حرکت تولید میکرد، انقلاب صنعتی در جهان آغاز شد و عصر تولید انبوه شروع شد.
اختراع لامپ حبابی (لامپ رشتهای) توسط توماس ادیسونِ آمریکایی، ساعات تاریکی شب را به طولِ زندگی روزانه اضافه کرد و سهم بینهایت مهمی در رشد اقتصاد امروزی داشت. علاوه بر ادیسون، الساندرو ولتا، همفری دیوی و جوزف سوان نیز از چهرههای کلیدی در ابداع و توسعهی لامپ حبابی بودند.
الکساندر گراهامبل، دانشمندی اسکاتلندی-آمریکایی در سال ۱۸۷۶ میلادی با اختراع تلفن، ارتباطات را دگرگون کرد و سهم مهمی در تاریخ انسان و اقتصاد بر جای گذاشت.
الکساندر فلمینگ دانشمند اسکاتلندی در سال ۱۹۴۴ میلادی پنیسیلین را اختراع و به تولید انبوه رساند تا پیش از آن، یک سرماخوردگی یا عفونت ساده میتوانست مرگبار باشد.
تیم بِرنِرز لی، دانشمند کامپیوتر بریتانیایی، شبکه جهانی وب را اختراع کرد. وب جهانی، محصول دهههای ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی است و تا سال ۱۹۸۹ میلادی، در واقع اصلا پدیده شناخته شدهای نبود.
آلفرد نوبل با ترکیب نیتروگلیسیرین و سیلیس نوعی خمیر انفجاری ساخت و آن را دینامیت نامید. او این ترکیب را برای تخریب صخرهها و سنگهای بزرگ کوهها در معادن ساخت. اما چندی بعد نوبل متوجه شد از اختراعش در جنگها و برای کشتار استفاده میشود.
الکساندر شولگین شیمیدان آمریکایی بود که برای بیمارانی که دچار افسردگی بودند، یک دارو ساخت که برای آن یک دستورالعمل مصرف نوشت و خطرات مصرف نادرست آن را توضیح داد. مدتی نگذشت که داروی وی از مهمانیها سر درآورد. آنها بدون توجه به موارد منع مصرف دارو برای افراد سالم و خطراتی که میتواند داشته باشد، از آن برای سرخوش شدن خود استفاده میکردند. اگرچه همین باعث شد تولید این دارو که به طور قانونی تولید میشد متوقف شود، اما سودجویان اقدام به تولید این داروهای روانگردان به صورت غیرقانونی میکردند.
آرتور گالستون در تحقیقات خود ترکیبی به نام ترییدوبنزوئیک اسید یافت که میتوانست رشد و گلدهی گیاهی مثل سویا را افزایش دهد و استفاده بیش از حد از آن باعث پژمردگی و از بین رفتن گیاه خواهد شد. مدتی بعد ارتش آمریکا از این ترکیب در جنگ ویتنام استفاده کرد تا هم به سربازهای ویتنامی آسیب بزند و هم جنگلهایی که سربازها در آن مخفی میشدند را از بین ببرد. ارتش آمریکا این ترکیب شیمیایی خطرناک را در بشکههایی حمل میکرد که نوار نارنجی بر روی آن بود؛ به همین دلیل «عامل نارنجی» نام گرفت.
ارویل و ویلبر رایت با اختراع خود انقلابی در جهان ایجاد کردند. اندکی پس از این اختراع، ارتش آمریکا چند هواپیما از برادران رایت خواست. برادران رایت در حالی هواپیماها را به ارتش ایالات متحده تحویل دادند که تصور میکردند ارتش از آنها فقط برای رصد استفاده خواهد کرد. اما ارتش آمریکا از هواپیماها برای جابهجایی سلاحها و ریختن بمب بر سر آدمها استفاده میکرد. هرچند امروزه هواپیما یکی از اختراعات مهم و مفید بشر به شمار میرود و مصارف صلحآمیز زیادی هم دارد، اما مخترعانش با دیدن کاربرد اختراعشان در جنگها متاسف شده بودند.
جهت اطلاعات بیشتر: